۸ عامل مهم در پرزدهی سجاده فرش

پرزدهی سجاده فرش

امروزه تولیدکنندگان سجاده فرش یا فرش محرابی در تلاشند تا جهت جلب رضایت خریداران، فرش سجاده ای با کیفیت بالا تولید نمایند. یکی از مشکلات فرش های سجاده ای اکریلیکی که به روش رویه به رویه ‏‎‎‏(‏face to face‏) بافته می شود و در ایران بیشترین کاربرد را دارد، پرزدهی سجاده فرش می باشد.

به منظور کاهش این مشکل توجه به این نکات ضروری می باشد:

• عدم استفاده از الیاف ضایعاتی
• استفاده از بهترین مخلوط الیاف (طول و ظرافت)
• استفاده از مقدار بهینه آب و روغن به کار رفته در مرحله آماده سازی الیاف
• تنظیمات مناسب دستگاه ها در سالن ریسندگی
• تاب مناسب نخ
• تثبیت حرارتی مطلوب
• استفاده از آهار مناسب و توجه به بهترین شرایط تکمیل

 

عوامل موثر بر پرزدهی سجاده فرش

در سجاده فرش های رویه به رویه، بافت زمینه به همراه نفوذ لاتکس خواب ‌ها را نگه می‌ دارد. در این میان الیافی هستند که در سطح بالاتری از قسمت زمینه قرار گرفته‌اند و نمی توانند توسط بافت زمینه و یا نفوذ آهار گرفته شوند و نیز الیافی وجود دارند که به مرور زمان در اثر عوامل سایشی مثل پا خوردن از خواب فرش خارج می شوند و روی سطح فرش سجاده ظاهر شوند.

این مسئله در فرش هایی با الیاف منقطع بیشتر رخ می دهد و به عنوان “پرزدهی سجاده فرش ماشینی” مطرح می گردد‎‏. این مشکل به طور کامل قابل حذف نمی باشد، البته بعد از مدتی باید ریزش الیاف متوقف شود. مدت توقف و شدت آن به کیفیت الیاف (درصد الیاف کوتاه، درجه آسیب الیاف در سفیدگری و رنگرزی و ریسندگی، نوع نخ (سیستم ریسندگی)، ساختمان نخ (میزان تاب)، نحوه اتصال خواب ‌به زمینه (تراکم و ضخامت نخ زمینه و آهار مصرفی)، پوشش نخ (رزین برای افزایش اصطکاک داخلی نخ)، تراکم و طول خواب ‌، میزان عبور و مرور، نوع و تناوب مکش بستگی دارد‎.

• ‏مواد و شرح دستگاه

نمونه مورد آزمایش، فرش ۵۰۰ شانه با تراکم ۱۰۰۰ و از نوع تک پودی (‏single shot‏)‏‎‎است.انجام آزمایشات با استفاده از دستگاه تتراپاد، شانه و یا استفاده از مکش امکان پذیر است که در این پروژه از روش دوم استفاده شده است. بدین ترتیب که قابی به شکل مربع روی فرش قرار داده شده و در آن با شانه ای چندین باردر هر یک از جهت های تار و پود می کشیم. سپس میزان الیاف جدا شده از خواب ‌که بر سطح فرش ظاهر شده وزن می شود. این روش معیار مناسبی جهت مقایسه میزان پرز می باشد. پس از انجام ده بار آزمایش، مقدار نهایی پرز با استفاده از میانگین نتایج برآورد ‌می گردد.

باید توجه نمود که میزان پرز خارج شده بستگی به نیروی دست دارد.به همین دلیل باید شانه تحت یک نیروی ثابت و توسط یک نفر روی فرش کشیده شود.

• آزمایشات

• درصد الیاف آزاد

ابتدا یک آزمایش آماری با هدف به دست آوردن حدودی از مقدار پرزدهی هر خواب ‌و در نتیجه مقدار پرزدهی فرش انجام گرفت. یعنی در نظر گرفته شد که اگر عامل تاب نباشد، چه میزان از الیاف توسط زمینه گرفته شده اند و خارج نمی شوند. و حدوداً چه میزان به صورت پرز بر سطح فرش ظاهر می شوند. البته باید توجه نمود که عدد حاصله، حداکثر میزان پرز را بیان می کند.‏‎‎

برای انجام این آزمایش، ابتدا ۱۰ نمونه ۵ سانتیمتری از نخ خواب ‌تهیه و توزین شدند. سپس وسط نمونه ها برای شبیه سازی به حالت خواب، توسط نخ دیگری محکم گرفته شد. و با باز کردن تاب نخ ها و خارج کردن الیاف آزاد آن، مجموع الیاف خارج شده از ۱۰ نمونه را توزین شده و درصد الیاف آزاد محاسبه گردید. این آزمایش برای ۵ نخ با رنگ های مختلف انجام شد.

نتیجه حاصله درصد الیاف آزاد را در حدود %۳-۲ نشات داد که در مقایسه با درصد الیاف آزاد واقعی فرش، بیشتر می باشد. زیرا در فرش مراحل تکمیلی از جمله برس زنی انجام می گیرد که خود باعث خروج مقدار زیادی از پرز می شود. و همچنین تاب نخ کامل بازنمی شود، اما در این آزمایش تاب نخ کاملاً باز شد.

• رنگرزی ‏

برای رنگرزی الیاف اکریلیکی از رنگ کاتیونیک استفاده می شود. شرایط مناسب رنگرزی الیاف تأثیر بسزایی بر کاهش شکست الیاف دارد.‏ ‎‎در بخش رنگرزی برای بررسی و برطرف کردن این مشکل می توان به عواملی چون نوع مواد تعاونی، کیفیت رنگ، نوع و میزان نرم کننده ها اشاره کرد. جهت بررسی اثر رنگ بر روی استحکام الیاف آزمایش فافوگراف به شرح زیر انجام شد.

ده نمونه از هر کدام از رنگ های تیره (لاکی) و روشن (بژ روشن) الیاف درالون، مورد آزمایش قرار گرفتند. پس از این که نتایج حاصل از اندازه گیری استحکام و ازدیاد طول این الیاف ثبت گردید، مشاهده شد که استحکام و ازدیاد طول الیاف روشن از الیاف تیره بیشتر است‏‎.‎‏ الیاف تیره (مانند لاکی و سرمه ای) به علت این که با مدت زمان و دمای بیشتری در حمام رنگ می مانند، استحکامشان کاهش یافته و در نتیجه احتمال شکست تعداد بیشتری از الیاف وجود دارد و میزان پرزدهی افزایش می یابد. همچنین در رنگرزی، میزان نرم کن استفاده شده و یکنواخت بودن توزیع نرم کن در داخل و بیرون کیک رنگرزی بسیار مهم است.

نتایج حاصل از میزان پرزدهی در متر مربع فرش‌های تولیدی در ماشین آلات ‏CRT ،ALPHA300‎‏ و ‏ASR‏ با رنگ های مختلف بررسی شد و مشاهده گردید که پرزدهی در ماشین ‏ASR‏ نسبت به دو ماشین دیگر با رنگ مشابه بیشتر است. ضمناً نتایج نشان داد که در ماشین های ‏CRT‏ و ‏ALFA300‎‏ فرش با رنگ روشن دارای پرز کمتری است.

• ریسندگی ‏

یکی از دلایل مهم پرزدهی سجاده فرش توجه نکردن به شرایط ریسندگی نخ است که در ذیل به بررسی این موضوع می پردازیم.‏

• آب و روغن

جهت آنتی استاتیک کردن و داشتن میزان اصطکاک نرمال، پیشنهاد شده است که روی الیاف، مواد آنتی استاتیک، روغن ریسندگی مناسب و آب اسپری شود. در این قسمت باید با اضافه کردن میزان کافی آب و روغن شرایط مناسب ریسندگی را فراهم نمود.‏

ابتدا حجم ۱ لیتر آنتی استاتیک و ۱ لیتر روغن حلاجی به همراه آب نرم به ۱۰۰ لیتر رسانده شد. این مخلوط به ۱ تن از الیاف زده شد و پس از گذشت ۲۴ ساعت جهت آماده سازی، میزان روغن به نیم لیتر و آنتی استاتیک به ۱ لیتر رسانده شد‏‎. سپس از فتیله کاردینگ در حالت جدید (با روغن بیشتر) و قدیم (با روغن کمتر) نمونه گیری انجام شد. و با توجه به نتایج حاصل از اندازه گیری تفاوت توزیع طولی الیاف قبل و بعد از افزایش روغن با استفاده از دستگاه شانه سوایگل با روش ‏comb sorting method‏ یا ‏tuft method، نمودار توزیع طولی الیاف آنها رسم شد. نتیجه حاصله این بود که میانگین طولی با آب و روغن کمتر، و با آب و روغن بیشتر می گردد. بنابراین میانگین طولی با روغن بیشتر، افزایش می یابد.‏

با بررسی توزیع طولی الیاف دریافته می شود که وقتی مقدار روغن افزایش می یابد، میزان شکست و خرد شدن الیاف کمتر و به دنبال آن طول متوسط الیاف بیشتر می گردد. البته میزان روغن نباید آن قدر زیاد باشد که سبب کاهش بیش از حد اصطکاک بین الیاف و لیز خوردگی الیاف روی هم شود.

 

دیگر عوامل موثر بر پرزدهی سجاده فرش

• تثبیت تاب

• بافندگی

• تکمیل

این بخش یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین مراحل بر پرزدهی سجاده فرش می باشد و حتی در این سالن می توان به اصلاح این مشکل پرداخت. البته تکمیل نامناسب می تواند باعث صدمه بیشتر به الیاف گردد.

از جمله موارد قابل بررسی در تکمیل، میزان مکش، فاصله غلتک ها از فرش، تعداد برس‌ها و غلتک ‌های تمیز کننده و تغییر در شرایط آهارزنی می باشد. در تکمیل، میزان غلظت آهار بسیار حائز اهمیت است. هر چه غلظت بیشتر شود، نفوذ آن در فرش سخت‌تر می‌گردد. خصوصاً در فرش های با خواب ‌مرده به صورت اینکورپوریتد (که نخ خواب ‌مرده به صورت مستقیم بین پود درونی و بیرونی در قسمت زمینه قرارمی گیرد) نفوذ آن مشکل‌تر می‌شود.

پس باید میزان غلظت بهینه باشد که برای هر نوع فرش متفاوت است و نمی‌توان یک مقدار کلی را ارائه داد. البته باید به این نکته توجه شود که اگر سرعت دورانی غلتک آهار زیاد شود، مقدار آهار بیشتری به فرش خورده می‌شود.‏

میزان پرزدهی، با استفاده از روش توضیح داده شده برای فرش آهار خورده و آهار نخورده انجام شد. مشاهده گردید که فرش آهار خورده در مقایسه با میزان پرز فرش آهار نخورده کاهش چشمگیری داشته است و این مقادیر دارای اختلافات معنی داری هستند. ‏

 

 نتیجه‌گیری:

• حدود ۳-۲% الیاف در نخ فرش به صورت شناور می باشند و در واقع توسط نقطه گره (با بافت زمینه) گرفته نشده اند. البته با توجه به دلایل ارائه شده در عمل، میزان پرزدهی از این مقدار کمتر می شود.‏

 

• استحکام الیاف تیره نسبت به الیاف روشن کمتر است و فرش های با رنگ روشن نسبت به فرش های با رنگ تیره، پرز کمتری می دهند و این نشان دهنده اثر رنگرزی و شید رنگی بر پرزدهی است.‏

 

• اضافه کردن آب و روغن می تواند تأثیر بسزایی در کاهش شکست طولی الیاف داشته باشد و باعث کاهش پرزدهی می گردد. البته باید توجه داشت که میزان آب و روغن باید در حد بهینه باشد، زیرا مقدار بیش از حد آن نیز معایبی خواهد داشت.‏

 

• تثبیت حرارتی (‏heat set‏) تأثیر بسزایی در کاهش پرزدهی خواهد داشت (پرزدهی را حداقل به یک سوم می‌رساند).‏

 

• فرش های بافته شده در ماشین های ‏ASR‏ که از سری ماشین های قدیمی تر هستند، به دلایل ذکر شده دارای پرز بیشتری نسبت به فرش های ماشین های ‏CRT‏ و ‏ALFA300‎‏ می باشند.‏

 

• نفوذ مناسب آهار از عوامل بسیار مؤثر بر پرزدهی سجاده فرش می باشد.

(پرزدهی سجاده فرش)

پرزدهی فرش های ماشینی

اصولاً پرزدهی فرش های ماشینی یک مسئله ی طبیعی است ولی در برخی از مواقع به دلیل شدت بالای پرزدهی ، آزاردهنده می شود.

در این مقاله علاوه بر این که اطلاعاتی را در مورد دلایل پرزدهی فرش های ماشینی بدست خواهید آورید با روش های از بین بردن پرزدهی فرش های ماشینی نیز آشنا خواهید شد.

 

علت پرزدهی فرش های ماشینی

زمانی که فرش ماشینی را تولید می کنند و فرش در مرحله ی آماده کردن الیاف می باشد:

• اگر از مقدار کافی آب و روغن استفاده نشود
• دستگاه هایی که برای ریسندگی فرش کاربرد دارند، به طور اصولی تنظیم نشده باشد
• اگر از آهار استفاده نکنند
• تثبیت حرارتی به صورت صحیح انجام نپذیرد

پرزدهی به مراتب بیشتر از حالت عادی خواهد شد و در صورت رعایت موارد فوق شاهد کاهش پرزدهی فرش های ماشینی خواهیم بود.

همه ی فرش های ماشینی در اندازه های مختلف نخ خواب دارند ، برای این که این نخ خواب ها دارای استحکام باشند از آهار استفاده می شود. در برخی از مواقع که الیاف ها از حالت معمول بلندتر هستند و یا از آهار برای مهار کردن آن ها استفاده نمی شود ، فرش دچار پرزدهی می شود.

البته پاخوری زیاد هم سبب افزایش میزان پرزدهی فرش های ماشینی خواهد شد.

 

مدت زمان و شدت پرزدهی فرش های ماشینی به چه عواملی بستگی دارد؟

مدت و شدت پرزدهی فرش های ماشینی وابسته به عوامل مختلفی است. از مهمترین این عوامل می توانیم به ضخامت نخ زمینه ، کیفیت آهار به کار رفته ، کیفیت الیاف به کار رفته ، نوع نخ ، ساختمان نخ ، چگونگی وصل شدن نخ خواب فرش به زمینه و بسیاری عوامل دیگر اشاره کنیم. یکی از مهمترین عواملی که مدت و شدت پرزدهی فرش های ماشینی را تحت تأثیر قرار می دهد تراکم و تعداد شانه ی فرش است. هر چقدر تعداد شانه و تراکم یک فرش بیشتر باشد پرزدهی فرش های ماشینی نیز کمتر خواهد بود.

فرش های ماشینی در انواع ۷۰۰ ، ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ شانه هستند و بر این اساس میزان پرزدهی فرش های ماشینی ۱۲۰۰ شانه از ۷۰۰ و ۱۰۰۰ شانه کمتر است و از مهمترین نکاتی است که در موقع خرید فرش باید به آن توجه شود.

 

پرزدهی فرش های ماشینی طبیعی است!

با توجه به این که فرش های ماشینی از جنس اکرولیک هستند و پرز دادن آنها امری طبیعی محسوب می شود. با این وجود تمام تلاش هایی که در زمینه ی تولید انجام می پذیرد برای این است که پرزدهی فرش های ماشینی به حداقل برسد.

برای همین منظور امروز با استفاده از فناوری های جدید فرش های ماشینی را هیت ست می کنند. و این اقدام سبب می شود که هم پرزدهی فرش ها کمتر شود و هم این که از شفافیت بیشتری برخوردار باشد.

فرش های خوب به طور معمول یک الی سه هفته دارای پرزدهی هستند و شدت و مدت آن هم معمولاً به رنگ فرش بستگی دارد. همچنین فرش هایی که تیره هستند پرزدهی بیشتری نسبت به فرش های روشن دارند.

 

در چه شرایطی پرزدهی فرش های ماشینی کمتر می شود؟

به طور معمول برای این که پرزدهی فرش های ماشینی کمتر شود ، هنگام تولید فرش در کارخانه باید اقداماتی انجام پذیرد. فرش های اکرولیکی از جمله فرش هایی هستند که در ایران بسیار مورد استقبال هستند. اگر زمانی که بافت آن در کارخانه انجام می شود:

• دستگاه های بافنده به درستی تنظیم شوند
• از بهترین نوع الیاف بهره گرفته شود
• مقدار آب و روغن در پروسه ی آماده کردن الیاف مناسب باشند
• به نخ ها خوب تاب داده شود
• از تثبیت حرارتی و آهار نیز به خوبی استفاده شود

شاهد کمتر بودن پرزدهی فرش های ماشینی خواهیم بود.

 

روش هایی برای از بین بردن مشکل پرز دادن فرش

حتی اگر در کارخانه از تمامی روش ها برای کم کردن پرزدهی فرش های ماشینی استفاده شود. باز شاهد این خواهیم بود که فرش های ماشینی پرزدهی خواهند داشت. اگر فرشی را جدیداً خریداری کرده و به خانه آورده اید و در آن پرزدهی مشاهده می کنید به هیچ وجه نباید نگران نباشید.

اولاً این که همان طور که گفته شد پرزدهی فرش های ماشینی یک مسئله ی طبیعی است. دوماً این که با استفاده از روش هایی که به آن خواهیم پرداخت می توانید پرزدهی فرش های ماشینی را به حداقل برسانید.

دقت داشته باشید که این روش ها را به درستی و دقیق انجام دهید. چرا که صحیح انجام ندادن آن ها به احتمال زیاد پرزدهی فرش های ماشینی را بیشتر خواهد کرد.

(پرزدهی سجاده فرش)

شانه کشیدن فرش برای از بین بردن پرزدهی فرش های ماشینی

جارو دستی

یکی از روش های از بین بردن پرزدهی فرش های ماشینی استفاده از شانه های مخصوص فرش برای شانه کشیدن فرش میباشد. با استفاده از این روش ، پرزدهی فرش کمتر خواهد شد. برای شانه کشیدن فرش هرگز از فرچه استفاده نکنید چرا که فرچه کشیدن سبب می شود که الیاف فرش صدمه ببیند. در این صورت الیاف سست می شود و کرک های بیشتری از فرش می ریزد که در نهایت سبب افزایش پرز خواهد شد.

در صورتی که شانه های مخصوص فرش در دسترس تان نیست توصیه می شود از جاروهای حصیری یا شمالی استفاده کنید. برای این منظور کمی جارو را خیس کرده و بر روی فرش بکشید. جارو کشیدن به این روش را هر روز انجام دهید و پس از گذشت مدتی مشاهده خواهید کرد که پرز فرش کمتر می شود.

جارو کردن صحیح فرش

این عامل یکی از مهمترین عوامل در بالا بردن طول عمر و سلامت فرش محسوب می شود. باید دقت داشته باشید که تنها جارو کشیدن فرش کافی نمی باشد. بلکه جارو کردن فرش باید به صورت اصولی و با دقت انجام پذیرد تا آسیبی به فرش وارد نشود. اگر جارو کردن فرش به صورت صحیح انجام شود سبب کاهش پرز فرش ها خواهد شد برای همین منظور پیشنهاد می شود که هر دو روز یک مرتبه در جهت نخ خواب فرش جاروکشی انجام شود. برای این منظور دور موتور جارو برقی را در سرعت بیشینه قرار ندهید.

اگر جارو کشیدن را به صورت صحیح و متناوب انجام دهید مشاهده خواهید کرد که به مروز زمان از پرزدادن فرش ها کاسته می شود.

اگر می خواهید نتیجه ی بهتری از جارو کشی بگیرید ، توصیه می شود که پیش از کشیدن جارو برقی یک حوله را مرطوب کنید و آن را روی فرش بکشید ، پس از این که رطوبت خشک شد می توانید برای کشیدن جارو اقدام کنید.

 

استفاده از فوم نگهدارنده فرش

از فوم نگهدارنده ی فرش نیز به منظور کم کردن پرزدادن فرش های ماشینی می توان استفاده کرد. فوم نگهدارنده علاوه بر اینکه با توجه به نم گیری از پوسیدگی فرش شما جلوگیری می کند و فرش را در برابر کثیفی ها محافظت می نماید ، به سبب این که موجب جذب فشار پا می شود . باعث می گردد تا پاخوردگی فرش کمتر شده و در نتیجه از ریزش موی فرش کاسته و در نهایت پرزدهی فرش کاهش می دهد.

 

استفاده از شامپو فرش

زمانی که فرش ماشینی را خریدید در همان هفته های اول بهتر است که فرش ماشینی را با شامپوی فرش بشویید. توجه داشته باشید که نباید فرش زیاد به خود آب بگیرد. برای استفاده از شامپو فرش مقداری از آن را در داخل مقداری آب بریزید و سپس یک توری پارچه ای را آغشته به این محلول کنید و به آرامی آن را بر روی سطح فرش ماشینی بکشید. سعی کنید که تمامی سطح فرش را با شامپو فرش و آب پوشش دهید و دقت داشته باشید که فرش بیش از اندازه خیس نشود. پس از آن از یک توری دیگر که فقط به آب آغشته شده است برای کشیدن روی فرش استفاده کنید و منتظر بمانید تا فرش خشک شود. با این روش مشاهده خواهید کرد که پرزدادن فرش کمتر خواهد شد.

فرش ماشینی بدون پرز

اخیراً در بین فروشندگان فرش اصطلاحی تحت عنوان فرش ماشینی بدون پرز یا فرش بدون حساسیت استفاده می شود. بد نیست بدانید که این نوع فرش ها از جنس اکریلیک می باشد و در تولید آن فرآیندهایی مانند استفاده از هیت ست به کار گرفته می شود تا پرزدادن آن به حداقل ممکن برسد. این فرش از بالاترین کیفیت برخوردار هستند اما این بدین معنی نیست که پرزدهی آنها به طور کلی از بین می رود و در روزهای ابتدایی همچنان پرز خواهند داشت.