مراحل بافت فرش دستباف

مراحل بافت فرش دستباف

(بافت فرش دستباف)

فراهم آوردن مواد اولیه شامل:

• نخ چله کشی (از جنس پنبه ، پشم یا ابریشم)
• نخ های پشمی (خامه) یا ابریشمی
• پود کلفت و نازک
• نقشه مورد نظر

 

آماده کردن دار قالیبافی و چله کشی

چله کشی معمولا از دو طریق فارسی و ترکی انجام میگیرد و یکی از مهمترین بخش ها به شمار می آید که باید به درستی توسط افراد متخصص یا با دستگاه های اتوماتیک این کار انجام شود.

 

کوجی بندی

برای این کار نیاز به یک چوب گرد است که ابتدا و انتهای آن شیار داشته باشد. بستن کوج به روی دار قالی ها در ابعاد بزرگ مخصوصا فارسی باف ضروری است. برای تنظیم چله و کوبیدن پود از آن استفاده میکنند.

 

نمونه از قالیبافی

(بافت فرش دستباف)

زنجیره بافی

پس از اینکه کوج روی دار بسته شد نوبت به زنجیره بافی میرسد. زنجیره بافی برای استحکام بیشتر گره ها و منظم کردن تارهای زیر و رو است.

 

گلیم بافی

گلیم بافی یکی از روش هایی است که باعث افزایش عمر فرش میشود و از ریزش بافت جلوگیری میکند. این روش باید در ابتدا و انتهای فرش قبل از زدن گره با پود کلفت و نازک انجام شود.

 

گره زدن

این روش به دو روش ترکی متقارن یا فارسی نامتقارن انجام میشود. گره ترکی دارای استقامت بسیار بالای است و به راحتی باز نمیشود اما گره فارسی مقاومت گره ترکی را ندارد و به دور فقط یک تار گره زده میشود.

 

بافت و ایجاد نقشه

در نهایت بعد از اتمام عملیات ذکر شده، بافت قالی شروع میشود و بافنده با خواندن نقشه در جاهای از قبل تعیین شده گره ها را با رنگ های مورد نظر ایجاد میکند. بعد از اینکه یک رج بافته شد اول پود کلفت و بعد نازک به روی یک ردیف زده میشود. این روش تا تمام شدن کار ادامه دارد.

گرچه یک بافت معیوب ، ممکن است از جهات بسیار زیادی دارای مشکل باشد. اما چند نکته کلیدی وجود دارد که اگر توسط بافنده رعایت شوند ، بافت فرش، حداقل دارای کیفیت قابل قبول خواهد بود و اگر رعایت نشوند ، ممکن است لطمات غیر قابل جبرانی به فرش وارد شود .

 

پود نازک

پس از انتخاب دار مناسب و انجام چله کشی صحیح ، مهمترین عامل موفقیت در انجام یک بافت خوب ، این است که بافنده در کشیدن پود نازک ، به اندازه کافی ، مهارت داشته باشد . بنابراین لطفا تا قبل از حصول اطمینان ، و تمرین کافی ، در این مورد به هیچ وجه ، بافت را شروع نکنید زیرا :

کیفیت بافت هر فرش بیشتر از هر چیز مربوط به کیفیت کشیدن پود نازک آن است.

(بافت فرش دستباف)

کنترل دقیق ارتفاع فرش

بطور مرتب ( معمولا هر بیست رج یکبار ) ارتفاع بافت را متناسب با رج شمار محاسبه کرده کافی است ارتفاع فرش را برابر با آن بطور مرتب و از همان ابتدا تنظیم کنید و از مشکلات و عیوب زیادی که در اثر عدم کنترل ابعاد ممکن است بوجود آید جلوگیری نمائید .

با این حال توجه کنید که :

اگر بافت شما پایین زدگی داشت : (اشکال کار شما یکی از موارد زیر است)

• دفه را بیش از حد و خیلی محکم می کوبید.
• چله ها را بیش از حد استاندارد ( بوسیله پیچ های سردار ) سفت کرده اید.
•  تراکم چله ها ، کم است ( چله ها بازتر از حد استاندارد کشیده شده است) .
• عرض کارتان بیش از اندازه خواسته شده می باشد.
• پود کلفت وپود نازک را به صورت مرتب در هر رج ، استفاده نمی کنید.

اگر بافت شما بالا زدگی داشت : ( اشکال کار شما یکی از موارد زیر است )

•  دفه را آرام و کمتر از حد استاندارد می کوبید .
• چله ها شل است ( می توانید بصورت یکنواخت ، آنرا از طریق پیچ های سردار سفت نمایید).
• تراکم چله ها زیاد است ( عرض کار کمتر از اندازه خواسته شده می باشد .)
•  پود نازک را خیلی سفت و خشک می کشید .( در این صورت هر چقدر هم دفه بزنید رج بعدی پایین تر نخواهد رفت .)

 

فرش و گلیم, بافت فرش

و یک نکته خیلی مهم دیگر ، در ارتباط با << کنترل ابعاد و اندازه فرش >>

متاسفانه ، اکثر بافندگان عادت به اندازه گیری مرتب بافت ندارند و گاهی تا نیمه های فرش ، حتی یک بار هم ، آن را اندازه نمی گیرند و بالفرض ، اگر در وسط کار متوجه شوند که بافتشان ( مثلا ) پنج سانت کوتاه شده است ، سعی می کنند در نیمه دوم ، آن پنج سانت را هم جبران کنند . ( یعنی نیمه دوم را آنقدر بلند و با فاصله می بافند که پنج سانت هم بیشتر از اندازه استاندارد باشد !!) و اینجاست که اشتباهی بزرگتر از اشتباه اول را مرتکب می شوند !! چون در این صورت ، تمام فرش ( هم نیمه اول و هم نیمه دوم ) از نظر اندازه و ابعاد ، خراب شده است .

بنابراین : اگر مقداری از فرش را ( بدون اندازه گیری دقیق و مرتب ) بافتید و بعدا متوجه شوید فرش بالا زدگی یا پایین زدگی دارد ، لطفا باقیمانده فرش را مطابق اندازه های استاندارد جدول ببافید ! ( و به قسمتی که دچار مشکل شده است ، کاری نداشته باشید !!! )

همواره از گره های استاندارد با طول سه سانتیمتر (هر دو لای نخ با هم سه سانت !!) استفاده کنید چون در غیر این صورت با مشکل کسری نخ مواجه خواهید شد .

بسیاری از عیوب و مشکلات بوجود آمده در طول بافت ، بوسیله رفوگری و … قابل رفع هستند. اما متاسفانه گاهی برای تامین نخ های کسری (به خصوص اگر تعداد آنها زیاد باشد یا در قسمتهای حساس نقشه باشند ) هیچ کاری نمی توان انجام داد ! تا جایی که ممکن است ناچار شوید تا بافت خود را نیمه کاره رها کنید بنابراین لطفا این توصیه را کاملا جدی بگیرید !!

اکثر بافندگان وقتی با این پرسش مواجه می شوند که : << آیا طول گره هایتان بلند نیست ؟ >> فورا جواب می دهند که : خیر !! اتفاقا خیلی هم کوتاه است ! اما اگر چند گره از روی بافت را با قلاب شکافته و با خط کش اندازه بگیرید می بینید که طول هر گره  ( و بیشتر از مقدار نخ داده شده ) است … بنابراین تا قبل ازاندازگیری دقیق در این مورد قضاوت نکنید !!

 

فرشبافی به صورت دستی

(بافت فرش دستباف)

بعد از بافت هر رج باید گره ها را (بوسیله دو انگشت دست ) سر کشی نمائید . تا گره ها بصورت کاملا صاف و کشیده در ساختمان فرش قرار بگیرند. همچنین می توانید با استفاده از دفه ، گره ها را شانه کنید شانه زدن بافت بوسیله دفه برای فرش هایی که بعدا برجسته کاری می شوند یک کار ضروری و لازم است.

 

ناهمواری و سر کجی امتداد رج ها

گاهی اتفاق می افتد که پس از بافت مقداری از فرش ، امتداد رج ها ، به تدریج از حالت کاملا صاف و افقی بودن خارج شده و ناهموار می شوند. گاهی حتی بافت ، دچار سر کجی شدید می شود ( بطوری که یک سمت بافت بالاتر و سمت دیگر پایین تر قرار می گیرد . )

 

دلایل بوجود آمدن اشکال ( ناهمواری یا سر کجی )

این مشکل ، دو دلیل عمده دارد که هر دو مربوط به انجام ناصحیح چله کشی است .

• یکنواخت نبودن کشش چله ها در عرض کار :
  در قسمت هایی که چله ها سفت تر است ، رج ها در اثر دفه زدن ، به سادگی پایین می روند ولی در قسمت هایی که چله ها شل است ، هر چقدر هم دفه بزنید رج ها پایین نمی روند ، بنابراین در امتداد رج ، پستی و بلندی ایجاد می شود .

 

• عدم تراکم یکنواخت تارهای چله در عرض کار :
  در قسمت هایی که تعداد چله بیشتری ریخته شده ، طبیعتا ارتفاع فرش بدلیل فشردگی و تراکم بیشتر ، بالا می زند و بالعکس.